زیر سازی و شیب بندی
زیرسازی و شیب‌بندی پشت‌بام یکی از مراحل حیاتی در ساخت و تعمیر پشت‌بام است که به بهبود عملکرد سیستم زهکشی و جلوگیری از نفوذ آب به داخل ساختمان کمک می‌کند. بدون زیرسازی و شیب‌بندی مناسب، آب به‌راحتی بر روی سطح پشت‌بام جمع می‌شود و ممکن است به مرور زمان منجر به خرابی و آسیب به ساختار ساختمان شود.
1. زیرسازی پشت‌بام چیست؟
زیرسازی فرآیندی است که به‌منظور آماده‌سازی سطح پشت‌بام برای نصب پوشش‌های نهایی (ایزوگام، قیرگونی، کاشی و...) انجام می‌شود. این مرحله شامل ایجاد پایه‌ای محکم و صاف برای نصب عایق‌ها و پوشش‌های دیگر است. زیرسازی معمولاً از مواد مختلفی مانند بتن، فوم، سیمان، یا مواد تقویت‌کننده دیگر تشکیل می‌شود که بستگی به نوع ساختمان و نیازهای فنی دارد.
2. شیب‌بندی پشت‌بام چیست؟
شیب‌بندی فرآیند ایجاد زاویه یا شیب مناسب بر روی سطح پشت‌بام به‌منظور هدایت آب به سیستم زهکشی است. هدف از شیب‌بندی این است که از تجمع آب بر روی سطح پشت‌بام جلوگیری شود و آب به‌طور مؤثر از سطح تخلیه شود. معمولاً شیب باید به‌گونه‌ای باشد که آب به سمت ناودان‌ها یا لوله‌های تخلیه هدایت شود.
مراحل زیرسازی و شیب‌بندی پشت‌بام
1. بررسی وضعیت فعلی پشت‌بام
قبل از شروع به زیرسازی و شیب‌بندی، لازم است وضعیت فعلی پشت‌بام به‌دقت بررسی شود. این بررسی شامل ارزیابی میزان فرسایش سطح، ترک‌خوردگی، وجود آب‌گرفتگی و مشکلات زهکشی است.
2. پاک‌سازی سطح پشت‌بام
تمام آوارها، گرد و غبار، برگ‌ها، گل و لای و دیگر مواد خارجی باید از سطح پشت‌بام برداشته شوند. این کار می‌تواند با استفاده از برس‌های دستی، جاروبرقی‌های صنعتی یا فشار آب انجام شود.
3. تعمیر ترک‌ها و شکاف‌ها
در صورتی که ترک‌ها یا شکاف‌های عمیقی در سطح پشت‌بام وجود داشته باشد، باید ابتدا آن‌ها ترمیم کرد. برای این کار می‌توان از ماستیک‌های سیلیکونی یا پلی‌اورتان استفاده کرد. این مواد برای پر کردن ترک‌ها و درزها و جلوگیری از نفوذ آب بسیار مناسب هستند.
4. ایجاد شیب مناسب
برای ایجاد شیب در پشت‌بام، معمولاً از بتن سبک یا کف‌پوش‌های شیب‌دار استفاده می‌شود. این شیب باید به‌گونه‌ای باشد که تمام آب‌های باران به سمت سیستم زهکشی هدایت شوند.
- شیب استاندارد پشت‌بام: معمولاً شیب پشت‌بام باید بین ۲ تا ۵ درصد باشد. یعنی برای هر متر مربع، باید حدود ۲ تا ۵ سانتیمتر اختلاف ارتفاع ایجاد شود.
- در بعضی مواقع از پلی‌استرهای تزریقی یا فوم‌های پلی‌یورتان برای شیب‌بندی استفاده می‌شود، زیرا این مواد سبک و مقاوم در برابر رطوبت هستند.
5. استفاده از مواد زیرسازی مناسب
پس از ایجاد شیب، باید سطح پشت‌بام برای نصب پوشش‌های نهایی (ایزوگام یا قیرگونی) آماده شود. معمولاً از بتن یا سیمان برای ایجاد یک سطح مقاوم و محکم استفاده می‌شود.
- بتن سبک: این نوع بتن معمولاً برای ساخت شیب و زیرسازی پشت‌بام‌ها استفاده می‌شود. بتن سبک دارای وزن کمتری نسبت به بتن معمولی است و بنابراین فشار کمتری به سازه وارد می‌کند.
- سیمان و پودر سنگ: برای ایجاد یک سطح صاف و محکم، از ترکیب سیمان و پودر سنگ استفاده می‌شود که پس از خشک شدن، سطحی مستحکم و مقاوم در برابر رطوبت ایجاد می‌کند.
6. نصب عایق‌ها و پوشش‌ها
پس از آماده‌سازی سطح و ایجاد شیب، نوبت به نصب عایق‌ها می‌رسد. این پوشش‌ها می‌توانند شامل ایزوگام، قیرگونی، یا عایق‌های مایع باشند.
- ایزوگام: ایزوگام به‌عنوان پوشش نهایی برای جلوگیری از نفوذ آب به داخل ساختمان استفاده می‌شود. ایزوگام باید بر روی سطح زیرسازی شده نصب شود تا تمام ترک‌ها و درزها پوشانده شود.
- قیرگونی: اگر از قیرگونی استفاده می‌کنید، باید پس از نصب قیر به‌صورت گرم، گونی را روی سطح پشت‌بام پهن کنید و سپس قیر را مجدداً بر روی آن بکشید.
- عایق‌های مایع: این عایق‌ها به‌صورت مایع بر روی سطح اعمال می‌شوند و پس از خشک شدن، یک لایه ضدآب ایجاد می‌کنند.
7. نصب سیستم زهکشی
در آخرین مرحله، باید سیستم زهکشی پشت‌بام را بررسی و نصب کرد. این سیستم می‌تواند شامل ناودان‌ها، لوله‌های تخلیه و فیلترها باشد.
- باید از ناودان‌های پلاستیکی یا فلزی برای هدایت آب استفاده کرد تا آب باران به‌طور مؤثر از سطح پشت‌بام تخلیه شود.
- سیستم تخلیه باید به‌طور کامل تمیز و بدون انسداد باشد.
نکات مهم در زیرسازی و شیب‌بندی پشت‌بام
- استفاده از مواد مناسب: انتخاب مواد مناسب برای زیرسازی و شیب‌بندی بسیار مهم است. مواد باید مقاوم در برابر رطوبت و تغییرات دما باشند تا عمر مفید پشت‌بام افزایش یابد.
- رعایت شیب مناسب: شیب‌بندی باید به‌دقت انجام شود. شیب کم یا زیاد می‌تواند منجر به مشکلاتی در تخلیه آب و نفوذ رطوبت شود.
- ایمنی در کار: کار با مواد ساختمانی و نصب پوشش‌های رطوبتی نیاز به رعایت اصول ایمنی دارد. از تجهیزات ایمنی مانند دستکش، ماسک و چکمه‌های ضدآب استفاده کنید.
- بازرسی منظم: پس از اتمام کار، باید پشت‌بام به‌طور دوره‌ای بررسی شود تا از عدم وجود ترک یا نشتی مطمئن شوید.
مزایای زیرسازی و شیب‌بندی مناسب
- جلوگیری از نفوذ آب: شیب‌بندی و زیرسازی صحیح به هدایت مؤثر آب کمک کرده و از تجمع آب بر روی پشت‌بام جلوگیری می‌کند.
- افزایش عمر پشت‌بام: با استفاده از مواد مقاوم و شیب‌بندی درست، عمر مفید پشت‌بام افزایش یافته و نیاز به تعمیرات مکرر کاهش می‌یابد.
- کاهش خطرات ساختمانی: با جلوگیری از نفوذ آب و مشکلات زهکشی، خطرات ناشی از پوسیدگی و خرابی ساختاری کاهش می‌یابد.
- صرفه‌جویی در هزینه‌ها: تعمیرات به‌موقع و دقیق می‌تواند هزینه‌های نگهداری و تعمیرات آینده را به‌شدت کاهش دهد.